BALTALI KÖYÜ

Arka arka ulaştı

Arkadan dağdan yol açtı

Değirmenler döndürdü

Tarlam ona yol açtı.

Gölpazarı Bilmecesi

BALTALI KÖYÜ

  Adı ve Tarihi

1845 yılından beri aynı ismi taşıyan Baltalı köyünün, Anadolu’ya Orta Asya’dan (Afganistan, Batı Pakistan, Doğu İran, Rusya ve Tacikistan) illerinden geldiği ve Anadolu’nun çeşitli yerlerine dağıldığı coğrafi adlara göre yapılan köken araştırmalarından anlaşılmaktadır.[1]

Günümüzde Baltalı veya Baltacı ismi altında Kastamonu, Cide-Kastamonu, Ankara-Şereflikoçhisar, Bolu, İçel-Tarsus-Yenice ve Uşak-Banaz gibi Anadolu’nun çeşitli bölgelerine dağılmış yerleşimler bulunmaktadır. Adı geçen bu yerleşim yerlerinde yaşayanların birbirleri ile kan bağlarının bulunma ihtimalleri ise oldukça yüksektir.

Osmanlı dönemine ait 1845 yılı temettuat defteri haricinde Baltalı köyüne ait herhangi bir vakıf vs. bilgisine rastlanmamıştır.

Baltalı köyünün bulunduğu alanın antik çağ yıllarına kadar uzandığı son yıllarda yapılan arkeolojik bulgular ile kanıtlanmıştır. Baltalı köyü Beşpınar mevkiinde 2017 yılında yapılan arkeolojik çalışmalarda elde edilen buluntular Beşpınar mevkiinin I. derece sit alanı ilan edilmesine neden olmuştur. Bulgular henüz tarihlenemediğinden köyün civarında ki antik çağ tarihi henüz tespit edilememiştir.

Baltalı ve Hacıköy (Nesimhocalar) arasında “Aklar mevkii” diye adlandırılan bölgede antik çağ dönemine ait çeşitli yazıtlar bulunmuştur. Bu yazıtlardan Baltalı köyü ve civarının “Romalı Hacıların Yol” güzergâhı üzerinde bulunduğu ve bu bölgede aynı zamanda mutatio yani konaklama istasyonu olarak kullanılan “Protonica” isimli bir yerleşimin mevcudiyeti anlaşılmıştır. Bu yerleşim yeri, M.S. 82’li yıllardan itibaren Romalı hacıların konaklama veya duraklama yeri olarak kullanılmış olması hasebiyle, Baltalı köyü ve civarının antik çağ tarihini M.S. Birinci yüzyıla yerleştirmemiz olası olacaktır.

Köy Tarihinde Yaşanan Önemli Olaylar

• 09.1954 tarihinde köyle vuku bulan bir yangın felaketinde 7 ailenin ev ve samanlıkları yanmış, ev ve samanlıkları yanan ailelere Devlet tarafından tomruk yardımında bulunulmuştur.
• Dalak Pınarı’ndan akan suyun küçükbaş hayvanlarda ki dalak hastalığına iyi gelmesi sebebiyle Dalak Pınarı ismini aldığı rivayet olunur. Bazı hastalıklar için faydalı olduğu söylenen pınarın çevresi güzel bir mesire alanıdır. Köyün yazılı basına yansıyan en önemli lakapları Baltalılar ve Baltalı Gadi’dir.
• Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında önemli katkı sunan köyden iki kişi şehit olmuş, bir kişi ise Milli Mücadele yıllarında gösterdiği kahramanlık dolayısıyla İstiklal Madalya’sı ile taltif edilmiştir.
• 

İstiklal Madalya Sahibi Olanları Gösterir Tablo

Şehitleri Gösterir Tablo (Birinci Dünya Savaşı 1914-1918) –Kurtuluş Savaşı 1919-1922

OSMANLI VE CUMHURİYET ARŞİVLERİNDE YER ALAN BELGELER

1. Belge Özeti : Gölpazarı kazası, Baltalı karyesi temettuat defteri.

Yer Bilgisi        : 8045

Belge Tarihi      : H-29-12-1261

Kurum              : ML.VRD.TMT.d.

2. Belge Özeti : Baltalı köyünde ev ve samanlıkları yanan 7 aileye Devlet tarafından tomruk verilmesi.

Yer Bilgisi        : 138-110-7

Belge Tarihi      : 19-01-1955

Kurum              : 30-18-1-2 Kararlar Daire Başkanlığı

Nüfus ve Geçim

1935 Genel nüfus sayımında Armutçuk köyü ile beraber aynı nüfus sayımında gösterilen Baltalı 235 kişi sayısı ile tarihinin en kalabalık nüfusuna sahip olduğu 1965 genel nüfus sayımında 56 kadın, 57 erkek nüfusa sahip olup bunlardan 45 kişisi okuryazar konumundadır. 2012 yılında köy nüfusu 22 kişi ile tarihinin en düşük nüfusuna sahip olmuştur.

Bilecik il merkezine 62 km ile anılan bir konaklama yeri olduğu, Gölpazarı ilçe merkezine 17 km uzaklıkta olan Baltalı köyünün arazisi tarıma elverişli olmaması sebebiyle köy halkı geçimini genelde hayvancılıkla sağlamaktadır.

Tarım yapılan küçük alanlarda ise arpa, buğday ve yulaf üretimi yapılmaktadır. Bölgenin en yüksek rakımlı tepesi olan Nara Tepesi ve eteğindeki Dalak Pınarı bu köyümüzün sınırları içerisindedir. Nara Tepesi’nden Eskişehir, Bursa gibi yerleşim yerleri görülebilmektedir.

Köyün genç nüfusu Bilecik ve çevre illere göç etmiş olup köyde kış dönemlerinde 7 -8 hane kalmakta iken yaz aylarında bu sayı 15-17 haneye kadar çıkmaktadır. Köy tamamen birbirine akraba olup Yücel, Özbaltalı, Uysal, Keskinbalta, Turan, Alün ve Baltalı soy isimleri mevcuttur.

Baltalı Köyünden Çıkan Değerler

Baltalı köyü, Bilecik’in diğer köylerinin aksine bağrından birçok başarılı insan yetiştirmiştir. Fizikçi Doç. Dr. İsmail Turan, Hukukçu Ubeydullah Turan, Atıf Bilir, Kişisel Gelişim Uzmanı Mustafa Turan, Araştırma görevlisi Emre Yücel, Öğretmenevi müdürü İsmail Yücel, İlahiyatçı Ahmet Bilir, İsmet Yücel ve Hukukçu Ekmel Bilir Baltalı köyünün başarılı insanları listesinde yer alırlar.

Rivayet Odur Ki!

Baltalı köyünden bir kişi İstanbul’dan köyünü ziyarete gider. Vakit epey geç olmuş, köylü akşam karanlığına kalmıştır. Köy camisi meydanına geldiğinde meydanın bir köşesinde oturmakta olan bir dede görür. Adam öylece oturmakta olan dedeyi pek çıkaramaz ama selamlaşmayı da ihmal etmez. Selamlaşmanın hemen ardından;

Dede, adama sorar?

• “Gece vakti nereden gelir nereye gidersin oğul?”

Adam cevap verir.

• “İstanbul’dan ziyarete gelirim, biraz geciktim de. Peki! Sen kimlerdensin pek çıkaramadım seni dede?”

Bu soru üzerine dede;

• “Ben Kümbet köyünün dedesiyim, yerimi bozdular, ben de böyle geziyorum.” diye cevaplar.

Adam bu sözlerden çok korkar. Besmelesini çekerek telaş içinde evine doğru adımlarını hızlandırarak oradan ayrılır.

Hasan TAŞCI

Araştırmacı Yazar

Gölpazarı – 19.06.2022

Not: Fotoğraflar Baltalı Köyü Sosyal Medya Hesabından alınmıştır.

[1] (Yurtsever, 1993, s. 39)