Bu haftaki yazımızı Gölpazarı’mızın önemli simgelerinden sadece biri olan Horhor çeşmesine ayırdık. Daha önceki yazılarımıza yapılan yorumlardan Gölpazarı’lı olanların pek çoğunun kendi tarihini ve kültürünü bilmediğini görmekten çok üzüntü duyduğumu ayrıca paylaşmak isterim. Elbette bu eksikliğin nedeni yine bizleriz!?
Hem halk bilimi hem de bölge tarihi üzerine bireysel anlamda yaptığımız çalışmalarda yöre kültürüne hakim çok değerli yazar ve çizerler ile bu işin ehli öğretmenlerimizin olduğuna tesadüf etmiş olsak da, bahse konu büyüklerimizin bu güne kadar neden ilçe tarihi ve halkbilimi konularına değinmediklerini de sormak da içimizden geçmiyor değil hani!
Bunca olumsuzluğa rağmen üzülerek olsa da gayret sarf edelim ve asıl konumuza dönelim, memleket için karşılıksız bir çivi çakalım. Adına türküler yakılan, mâniler düzülen otuz üç kurnalı Horhor çeşmemizin bilinen ama eksik bilinen tarihinden bahsedelim isterim.
Horhor çeşmesi, Mihalgazi Hanı ile Camii’ne 100 m civarında bir mesafededir. Çeşme olmadan önce bölgede küçük bir gölet olduğu ve kasabaya yakın köylülerin özellikle Tongurlar köylülerinin ova da otlattıkları sığır ve davarlarını bu gölette suladığından söz edilir. Kaynak suyu hemen yanında bulunan (20-25 m) ‘Pazar Kayası’ adında ki bir kaynaktan doğar. Suyu çok bol olup kaynak ile çeşme birbirine çok yakın olduğundan suyun ısısında bir değişiklik olmaz. O nedenle yazın soğuk, kışın ise ılık hissedilir. Çeşmenin ilk mimarı Bulgaristan göçmeni Hasan Usta’dır (1890-1974).
Hasan Usta, 1937 yılında sonradan Horhor adını alacak bu çeşmenin inşasına dönemin Kaymakamı Hikmet AKMAN’ın talimatıyla başlamıştır. Onarım esnasında Kaymakam’dan her türlü desteği ve yardımı alan Hasan Usta, kaynağın etrafındaki küçük göleti önce kurutmuş, kaynak suyunu günümüzde ki bulunduğu tarafa almış ve kayadan doğan kaynak suyunu tarihler kurnadan akan tek yönlü bir çeşmeden akıtmayı başarmıştır. Çeşmenin açılışı 1937 senesinin bir Cumhuriyet bayramıdır. Dönemin yerel basınında bu açılış ayrıca konu edilmiştir.
Yapıldığında 15 kurnalı olan çeşme, yerel yönetimlerce yeniden onarılmış, ilave edilen kurnalarla birlikte günümüzde ön yüzünde 16 arka yüzünde 17 kurna olmak üzere toplam 33 kurnası ile hizmet vermektedir. Önceleri ilçenin içme ve kullanma suyu buradan sağlanmaktaydı. Adına türküler yazılan Horhor çeşmesi Gölpazarı ilçesinin vazgeçilmez önemli simgelerinden biridir.
Yöre insanı ilçeye ziyarete gelenlere mutlaka şu deyimi söyler: “Horhor suyundan içen bir daha Gölpazarı’ndan ayrılamaz ve buraya yerleşir.”
Gölbazarı yolumuz
Horhor akar suyumuz
Sevip sevip ayrılmak
Yokdur bölge huyumuz.
Gölpazarı çeşmesi
Aman on beş kurnalı
Haydi de on beş kurnalı
Benim bir sevdiğim var
Aman saçı burma burmalı
Haydi de burma burmalı.
Gölpazarı çeşmesi, aman otuz iki kurnalı
Su doldurur güzeli, perçemleri burmalı
Al kaşıkları eline çık meydanın ortasına
Getir gelini damadı oynayalım şerefine
Gölpazarı çeşmesi, aman otuz iki kurnalı
Benim bir sevdiğim var, saçı burma burmalı
Al kaşıkları eline çık meydanın ortasına
Getir gelini damadı oynayalım şerefine
Bu hafta ki yazımızı şu temennilerle tamamlayalım. “Umarım ki Horhor çeşmelerinin yanına Hasan Usta ve Kaymakam Hikmet Akman’ın fotoğraflarının da yer aldığı kısa bir bilgilendirme levhası hazırlanır ve görünür bir yere asılır.”
Başka bir yazıda görüşür müyüz bilmem? Hoşça kalın, Gölpazarı ile kalın.
Not: Fotoğraf desteği için Murat Erken’e teşekkür ederim.
Hasan TAŞCI
